Op 7 november organiseerde LEA het eerste webinar in een reeks van drie over energiearmoedebestrijding. Dit webinar stond in het teken van het effectief inzetten van SPUK-gelden: hoe kunnen gemeenten deze middelen strategisch en duurzaam gebruiken? Met de verlenging van de bestedingstermijn tot 2027, bevestigd door het kabinet slechts een dag voor het webinar, hebben gemeenten een unieke kans om hun aanpak te verdiepen. Sprekers Marieke Vollering (Stichting Energiebank Nederland) en René Schellekens (RVO) deelden hun inzichten. Presentatie was in handen van adviseur energietransitie Olaf Heinen.
Het webinar is hier terug te kijken, en in dit artikel lichten we enkele belangrijke thema’s en inzichten uit. Onderaan zijn ook de vragen die in de chat werden gesteld beantwoord.
Energiearmoede: een complex probleem
Het webinar begon met een schets van energiearmoede in Nederland. Wat betekent het en hoe raakt het huishoudens? Energiearmoede beperkt zich niet tot hoge energiekosten, maar heeft ook bredere gevolgen. Marieke benadrukte dat het problemen veroorzaakt op het gebied van gezondheid, sociale isolatie en zelfs onderwijsresultaten.
René gaf aan dat tijdelijke financiële regelingen, zoals het prijsplafond, slechts een pleister op de wonde zijn. “Structurele oplossingen vragen om aanpassingen in woningen en energiebesparend gedrag,” stelde hij. De SPUK-gelden bieden gemeenten de kans om deze aanpak op te pakken.
Energiearmoede in beeld
SPUK-gelden: strategisch inzetten voor blijvende verandering
Met de verlenging van de SPUK-gelden tot eind 2027 kunnen gemeenten hun strategie verder ontwikkelen. René benadrukte dat dit vraagt om duidelijke keuzes en maatwerk, passend bij de lokale situatie. Gemeenten werden aangemoedigd om verder te kijken dan tijdelijke acties en te investeren in een duurzaam lokaal fundament.
Marieke legde uit dat de SPUK-gelden niet alleen bedoeld zijn om acute problemen op te lossen, maar ook om het lokale speelveld van organisaties te versterken. Door bijvoorbeeld samen te werken met lokale Energiebanken, FIXbrigades en energiecoöperaties, kunnen gemeenten een netwerk opbouwen dat ook na 2027 blijft functioneren.
4 kenmerken van een succesvolle aanpak
Lokale samenwerking: essentieel voor succes
Tijdens het webinar werd uitgebreid besproken hoe lokale samenwerkingen kunnen bijdragen aan het bereiken van huishoudens in energiearmoede. Marieke benadrukte dat lokale partijen, zoals welzijnsorganisaties of buurtcoaches, vaak het vertrouwen van bewoners hebben en daardoor effectiever kunnen werken. Ze illustreerde dit met een voorbeeld uit Friesland, waar de Energiebank via voetbalclubs gezinnen op laagdrempelige wijze weet te bereiken.
René voegde toe dat gemeenten gebruik moeten maken van deze bestaande netwerken om huishoudens te bereiken die anders buiten beeld blijven. Hij wees erop dat een integrale aanpak, waarin sociale en fysieke domeinen samenkomen, cruciaal is om echt impact te maken.
Juridische en praktische uitdagingen
Een ander thema dat tijdens het webinar naar voren kwam, waren de juridische en organisatorische uitdagingen bij het inzetten van SPUK-gelden. René legde uit dat gemeenten vaak moeten kiezen tussen aanbestedingen, subsidies of inbestedingen. De onlangs gepubliceerde handreiking van RVO biedt hierbij ondersteuning en helpt gemeenten om de juiste keuzes te maken.
Daarnaast werd besproken hoe gemeenten verschillende financieringsbronnen, zoals de SPUK-gelden en andere subsidies, kunnen combineren om een bredere impact te realiseren. Het koppelen van sociale cohesie, gezondheid en verduurzaming bleek in praktijk een effectieve strategie.
Visualisering handreiking inschakelen klusdiensten RVO
Blik op de toekomst
Het webinar sloot af met een oproep aan gemeenten om de verlengde termijn van de SPUK-gelden optimaal te benutten. Marieke en René benadrukten dat het belangrijk is om deze middelen strategisch in te zetten, met oog voor zowel de korte termijn als de lange termijn. Door te investeren in samenwerking, vertrouwen en structurele oplossingen kunnen gemeenten een blijvend verschil maken in de strijd tegen energiearmoede.
Belangrijkste vragen gesteld in de chat
Tijdens het webinar zijn er verschillende vragen gesteld via de chat. Hieronder hebben we enkele veelgestelde vragen en de bijbehorende antwoorden op een rij gezet:
Vraag: Kan de ISDE door gemeenten gebruikt worden voor de financiering van isolatiemaatregelen bij bewoners?
Antwoord: Ja, gemeenten kunnen de ISDE (Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing) inzetten om bewoners te ondersteunen bij isolatiemaatregelen. Dit kan bijdragen aan de stapeling van subsidies, waardoor bewoners effectiever geholpen worden.
Vraag: Hoe gaan jullie om met het vermelden van de totale investering door energiecoaches?
Antwoord: Energiecoaches adviseren woningeigenaren vaak om stap voor stap verduurzamingsmaatregelen te nemen, met behulp van subsidies. Voorlichting over beschikbare subsidies, zoals die van het Warmtefonds of de ISDE, speelt hierbij een belangrijke rol. Daarnaast kan begeleiding worden geboden bij het daadwerkelijk aanvragen van deze subsidies. In gemeenten zoals Hardenberg, Almelo en Zuid-Oost Drenthe zijn al succesvolle voorbeelden van deze aanpak te zien. Het advies is om niet alleen op de kosten te focussen, maar bewoners ook te ondersteunen bij de praktische uitvoering van verduurzaming.
Vraag: Zijn er nog andere manieren waarop gemeenten huurders kunnen helpen met energiearmoede, buiten coaching, fixing en witgoedregelingen?
Antwoord: Ja, er zijn aanvullende manieren om huurders te ondersteunen, waaronder:
- Gordijnenservice of het waterzijdig inregelen van verwarmingsinstallaties
- Combineren van verduurzamingsmaatregelen met andere initiatieven, zoals geveltuintjes, om de betrokkenheid van bewoners te vergroten
- Kleine energiebesparende maatregelen die direct verlichting kunnen bieden
- Vocht en Schimmel problematiek aanpakken
- Grotere energiebesparende maatregelen zoals het kitten van kieren, rechthangen van deuren, dorpels aanbrengen
- Structurele verbeteringen, zoals het isoleren van woningen en bewoners vertrouwd maken met hun woning (bijvoorbeeld door uitleg over installaties en energiezuinig gedrag)
Ook kan ontzorging via woningcorporaties een belangrijke rol spelen. Bij particuliere verhuurders en woningeigenaren kunnen SPUK-gelden en de LAi-regeling worden ingezet om structurele verbeteringen te realiseren. Deze integrale aanpak heeft bewezen effectief te zijn in verschillende gemeenten.
Route opzetten lokale aanpak via LEA
Met deze serie webinars wil LEA gemeenten ondersteunen en inspireren om energiearmoede structureel aan te pakken. Gemeenten die andere vragen hebben, meer willen weten of ondersteuning zoeken, kunnen contact opnemen via info@wijzijnlea.nl.
Bekijk hier ook de webinars Witgoedregelingen voor kwetsbare huishoudens – van juridische kaders tot lokale impact en Ontzorgen van kwetsbare woningeigenaren bij verduurzaming van woningen
