015 Duurzaam, een energiecoöperatie in Delft, zet leerwerktrajecten in als middel om bewoners te ondersteunen bij de energietransitie. De aanpak is sociaal, lokaal en duurzaam: buurtbewoners worden opgeleid tot energiehulpen en krijgen betaald werk, terwijl zij tegelijkertijd anderen in de wijk helpen hun energiekosten te verlagen en hun woningen te verduurzamen.
Sociale verduurzaming begint lokaal
De oorsprong van dit leerwerktraject gaat terug naar 2022, toen de Specifieke Uitkering (SPUK) voor energiearmoedebestrijding werd aangekondigd. Arthur Hilgersom, bestuurder van 015 Duurzaam, legt uit: “Wij hadden al energiecoaches, maar zagen mogelijkheden om nog meer impact te maken. Daarom hebben we de gemeente gevraagd samen te werken aan een aanpak waarbij energiebesparende maatregelen direct bij mensen thuis konden worden uitgevoerd. Ons voorstel was om hiervoor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en bewoners uit de wijken zelf in te zetten. Zo zou dit geen vrijwilligersdienst zijn, maar een betaalde baan.”
De gemeente stemde in met dit plan, wat leidde tot een samenwerking met Werkse, een Delftse werkvoorzieningsorganisatie. Werkse heeft specifiek ervaring in het ondersteunen van mensen waar de arbeidsmarkt een afstand toe heeft, bijvoorbeeld door hen via opleidingsprogramma’s passend werk te bieden. In september 2022 werd de opdracht verstrekt: in anderhalf jaar tijd moest 015 Duurzaam 1.500 huishoudens bereiken met hun energiehulp.
Een opleidingsprogramma voor energiehulpen
Om deze ambitie waar te maken, ontwikkelden 015 Duurzaam en Werkse een opleidingsprogramma. Arthur vertelt: “Werkse heeft veel ervaring met het opzetten van opleidingen voor deze doelgroep. We combineerden hun kennis met onze expertise vanuit het HOOM-opleidingsprogramma voor energiecoaches van Energie Samen. De training bestond uit een mix van technische vaardigheden, praktische kennis over energiebesparende maatregelen, en handvatten om de doelgroep effectief te bereiken en te ondersteunen.”
Het team was divers: van statushouders tot mensen die al jaren werkloos waren. Een statushouder met kennis van meerdere talen, zoals Arabisch en Farsi, kon bijvoorbeeld gemakkelijker communiceren met bewoners die geen Nederlands spraken. Deze persoonlijke benadering droeg bij aan het vertrouwen van de wijkbewoners. “Het was voor ons nieuw om met zulke uiteenlopende achtergronden te werken,” zegt Arthur, “maar het heeft ons team én de aanpak enorm verrijkt.”
Succesverhalen en uitdagingen
Het leerwerktraject leidde niet alleen tot meetbare verduurzaming van woningen, maar ook tot persoonlijke successen. Arthur noemt het voorbeeld van Mustafa, een statushouder uit Somalië: “Mustafa werkte als energiehulp bij ons en heeft nu een vaste baan als toezichthouder bij een museum. Dit is precies wat we met dit traject beoogden: mensen kansen bieden om door te stromen naar ander, vast werk.” Toch kent het leerwerktraject ook uitdagingen. Niet iedereen bleek geschikt om langdurig deel te nemen. “We hadden bijvoorbeeld iemand in het team die dakloos was en uiteindelijk te vaak onder invloed op het werk verscheen. Dat zijn situaties waar je als organisatie ineens mee geconfronteerd wordt en die vragen om een andere aanpak.”
Opschalen en nieuwe opdrachten
Na het eerste succes gaf de gemeente Delft 015 Duurzaam een aanvullende opdracht: het verduurzamen van nog eens 1.500 woningen, ditmaal in complexen van woningcorporaties. Hiervoor werd het team uitgebreid met nieuwe energiehulpen, waaronder studenten en mensen met ervaring in de sociale sector. “De combinatie van diverse achtergronden en vaardigheden werkte heel goed,” zegt Arthur. “We konden meer bewoners bereiken en hadden teamleden die elkaar aanvulden.”
Continuïteit als grootste uitdaging
Hoewel het leerwerktraject positieve resultaten opleverde, blijft continuïteit een aandachtspunt. Arthur licht toe: “Onze huidige opdracht liep af in december 2024. Voor 2025 heeft de gemeente een aanbesteding uitgeschreven voor 522 woningen, een opdracht die we overigens hebben gewonnen. De gemeente heeft ervoor gekozen om de omvang van de opdracht beperkt te houden, zodat deze onder de Europese aanbestedingsregels blijft. Dat biedt flexibiliteit, maar betekent ook dat we minder huishoudens kunnen bereiken, terwijl er nog veel meer mensen in Delft hulp nodig hebben.”
Volgens Arthur hadden er mogelijk ook andere routes verkend kunnen worden, zoals een DAEB-regeling, waarmee een langdurigere samenwerking en een bredere impact mogelijk waren geweest. “Maar dit was de keuze van de gemeente en wij zijn blij dat we opnieuw het vertrouwen hebben gekregen om dit werk voort te zetten. Wel blijft het een uitdaging om onze medewerkers een langetermijnperspectief te bieden met een kleinere opdracht.”
Ondanks deze beperkingen blijft 015 Duurzaam zich inzetten voor een sociale en eerlijke energietransitie. “Onze aanpak laat zien dat leerwerktrajecten niet alleen bijdragen aan de verduurzaming van woningen, maar ook aan de sociale cohesie in de wijk. Het is een win-winsituatie voor iedereen,” besluit Arthur.