Stichting Energie Zeist is sinds 2016 actief in het ondersteunen van bewoners bij het besparen en duurzaam opwekken van energie. Dat doen ze onder verschillende labels. Met het project Energiemaatje, dat in 2022 werd gelanceerd onder het label Mijn Groene Huis, richt de stichting zich specifiek op het bestrijden van energiearmoede. Dankzij nauwe samenwerking met de gemeente Zeist, lokale partijen en vrijwilligers, kunnen zij bewoners helpen hun energiekosten te verlagen en hun woonsituatie te verbeteren. Hans Snel, projectleider van Energiemaatje en een van de drijvende krachten achter de stichting, vertelt over hun aanpak en de uitdagingen die ze tegenkomen.
Hoe is Stichting Energie Zeist ontstaan?
Hans Snel: “Een groep bewoners van Zeist was al een tijd bezig met het verduurzamen van hun eigen huis. Al snel merkten ze dat ook andere mensen interesse hadden om zelf aan de slag te gaan, maar het ontbrak hen aan informatie. De initiatiefnemers hadden als ervaringsdeskundigen inmiddels flink wat kennis en wilden deze graag delen met anderen die duurzame stappen wilden zetten. In 2016 besloten ze om een stichting op te richten. Dit gaf hen ook de mogelijkheid om subsidie te ontvangen van de gemeente, waarmee ze hun aanpak verder konden ontwikkelen.”
Wat zijn de belangrijkste activiteiten van de stichting?
“Advies en begeleiding bij het verduurzamen van woningen en gebouwen is waar het allemaal om draait. We doen dit vanuit verschillende labels. Zo hebben we ‘Mijn Groene Huis’ voor individuele bewoners, ‘Mijn Groene VVE’ voor Verenigingen van Eigenaren, en ‘Mijn Groene Bedrijf’ voor bedrijven. Daarnaast hebben we ‘Mijn Groene Monument’ voor monumenteneigenaren en we werken aan ‘Mijn Groene Wijk’, waarmee we wijk- en buurtinitiatieven willen ondersteunen. De meeste activiteiten vallen onder ‘Mijn Groene Huis’ en dat is ook de naam die we meestal gebruiken naar buiten toe.”
Hoe pakt jullie stichting het probleem van energiearmoede aan?
“In 2022 hebben we het project ‘Energiemaatje’ gelanceerd, dat zich richt op huishoudens die te maken hebben met energiearmoede. Energiemaatjes bezoeken huishoudens om advies te geven over energieverbruik en om materialen aan te brengen die helpen bij energiebesparing. Dit kan variëren van het aanbrengen van gordijnen van reststoffen, die we via de kringloop regelen, tot het installeren van radiatorfolie of een inductiekookplaat.”
Wat is jullie voornaamste doelgroep en hoe bereiken jullie die?
“Oorspronkelijk richtten we ons vooral op woningeigenaren en eigenaren van panden die wilden verduurzamen. Maar met Energiemaatje richten we ons op mensen met geldzorgen en dat zijn voornamelijk huurders. Deze groep is vaak lastig te bereiken en heeft extra ondersteuning nodig. We bereiken hen deels via nieuwsbrieven van woningcorporaties, maar ook via onze eigen periodieke nieuwsbrief die we naar ongeveer 30 maatschappelijke organisaties sturen. Deze organisaties herinneren we zo aan onze diensten, zodat ze huishoudens die onze hulp nodig hebben kunnen doorverwijzen.”
Hoe ziet jullie aanpak eruit in de praktijk?
“De aanpak is maatwerk. Het Energiemaatje komt zo’n twee tot vier keer op bezoek. We beginnen met het inventariseren van de situatie en geven vervolgens gericht advies en praktische hulp. Voor elk huishouden is er een budget van 250 euro beschikbaar, waarmee het Energiemaatje materialen kan aanschaffen zoals radiatorfolie of ventilatoren. Het idee is om met relatief kleine ingrepen een groot verschil te maken.”
Kun je iets vertellen over de samenwerkingen die jullie hebben?
“We werken nauw samen met woningcorporaties, de kringloop, en ook met de Praxis. Zo hebben we met de Praxis afgesproken dat de Energiemaatjes materialen kunnen aanschaffen die direct ten goede komen aan de huishoudens die we ondersteunen. Ook de gemeente Zeist is een belangrijke partner en zeer betrokken bij duurzaamheid en sociaal-maatschappelijke vraagstukken. De gemeente is bijvoorbeeld ook gastvrij voor vluchtelingen. We hebben regelmatig overleg en dat zorgt ervoor dat we goed kunnen inspelen op de behoeften in de gemeenschap. Dit soort samenwerkingen helpt ons enorm bij het bereiken van de juiste doelgroep.”
Welke uitdagingen komen jullie tegen in het bereiken van de doelgroep?
“De grootste uitdaging is om juist die mensen te bereiken die onze hulp het hardst nodig hebben. Veel van deze mensen zijn wantrouwig tegenover hulp van buitenaf of hebben simpelweg geen ruimte in hun hoofd om met dit soort zaken bezig te zijn, omdat ze in een constante overlevingsmodus verkeren. Hoewel we in 2023 ongeveer 250 huishoudens hebben geholpen, weten we dat er nog veel meer mensen in Zeist zijn die onze ondersteuning kunnen gebruiken. We schatten dat tussen de 2.000 en 4.000 huishoudens in Zeist onder de definitie van energiearmoede vallen. Om deze moeilijk bereikbare groep te helpen, willen we via een deur-aan-deur aanpak met bekende gezichten uit de buurt hun vertrouwen winnen en hen de nodige ondersteuning bieden.”
Hoe belangrijk zijn vrijwilligers voor jullie organisatie?
“Wij zijn primair een vrijwilligersorganisatie, maar worden ondersteund door professionals. De meeste vrijwilligers werken binnen het label ‘Mijn Groene Huis’. We hebben energiecoaches, cv-coaches en warmtescanners voor woningeigenaren en Energiemaatjes en energieklussers voor mensen met geldzorgen. Ze zijn echt de kern van onze organisatie. Het is mooi om te zien hoe mensen zich inzetten voor hun buurtgenoten, ook al vraagt het soms veel van hen. We proberen het aantal bezoeken van een energiemaatje te beperken tot maximaal vier, om te voorkomen dat de vrijwilliger een langdurige relatie opbouwt die lastig is af te sluiten.”
Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin jullie echt een verschil hebben gemaakt?
“Een mooi voorbeeld is een Eritrees gezin met vijf kinderen, waarvan het gasverbruik twee keer zo hoog was als je zou verwachten. We ontdekten dat zij niet wisten hoe een Nederlands verwarmingssysteem werkt. Na uitleg halveerde hun gasverbruik. Een ander voorbeeld is een alleenstaande vrouw die we hebben geholpen om over te stappen van koken op gas naar koken op een inductiekookplaat. Hierdoor kon ze haar energiekosten aanzienlijk verlagen.”
Hoe zien jullie de toekomst van de stichting en de aanpak van energiearmoede in Zeist?
“We blijven onze aanpak verder ontwikkelen, zowel op het gebied van communicatie als op het gebied van maatwerk. Zo gaan we bijvoorbeeld meer straat- en buurtgerichte activiteiten organiseren en werken we samen met woningcorporaties om bewoners beter te informeren na verduurzamingsprojecten. Het is belangrijk om door te blijven gaan, omdat we nog lang niet alle huishoudens hebben bereikt die onze hulp kunnen gebruiken.”
