In Groningen vinden de wethouder en de FIXbrigade elkaar in een sociaal-maatschappelijke overtuiging. 

Eelco Eikenaar, wethouder van Groningen namens de SP, zet zich in voor een menselijker en socialer Groningen. Zijn focus ligt op het bestrijden van tweedeling en armoede in de buurten waar dit het hardst nodig is. Els Struiving is projectleider van FIXbrigade Paddepoel, een lokaal initiatief dat bewoners met een laag inkomen helpt om hun woningen energiezuiniger te maken. FIXbrigade Paddepoel bestaat sinds december 2023 en de feestelijke aftrap werd verzorgd door de wethouder. 

In dit interview delen Els Struiving en Eelco Eikenaar hun inzichten over de aanpak van energiearmoede en de rol van sociaal-maatschappelijke initiatieven. 

Eelco Eikenaar (derde van links) en Els Struiving (zesde van links) tijdens de aftrap van FIXbrigade Paddepoel
foto: Reyer Boxem

Groningen heeft ook een wethouder energie. Is energiearmoede een apart dossier of werken jullie samen? 

Eelco: Dat is mijn collega Philip Broeksma. In Groningen hebben we een college waar we nauw samenwerken en waar verantwoordelijkheden soms overlappen. Hoewel energiearmoede ook bij de wethouder energietransitie ligt, ben ik vanuit mijn rol als wijkwethouder en mijn portefeuille armoede en sociale wijkvernieuwing ook nauw betrokken. We hebben ervoor gekozen om energiearmoede aan te pakken vanuit een breder sociaal-maatschappelijk perspectief. Het is meer dan alleen een technisch probleem; het raakt aan armoede, gezondheid en sociaal isolement. Projecten zoals de FIXbrigade zijn een voorbeeld van een aanpak met een breder, sociaal-maatschappelijk perspectief omdat ze vanuit de wijk zelf komen en de bewoners direct betrekken. 

Els; kun je iets vertellen over hoe het opzetten van de FIXbrigade in Paddepoel ging? 

Els: Wij hebben zelf het initiatief genomen om contact te zoeken met de gemeente. Vanuit mijn eerdere werk in het wijkpaleis, een soort buurthuiskamer, hadden we samen met Duurzaam Groningen al een succesvolle energiebesparingsactie georganiseerd. Dat succes smaakte naar meer, en we wilden structureel iets opzetten dat verder ging dan het uitdelen van lampjes. Samen met het Alfa College, dat leerlingen had die moeilijk een stageplaats konden vinden, en WIJS, een project waarbij studenten uit Groningen hun kennis inzetten bij maatschappelijke initiatieven, hebben we een projectidee geformuleerd. Vervolgens zijn we naar de gemeente gestapt voor steun en financiering. Het was een lange weg, maar uiteindelijk hebben we de nodige middelen gekregen om de FIXbrigade op te zetten. Naast fixers zijn er ook twee energiecoaches van Paddepoel Energiek betrokken die ook bij de mensen langsgaan. 

Kun je iets meer vertellen over de samenwerking met het Alfa College? 

Els: Het FIXbrigade-concept legt sterk de nadruk op de combinatie van leerlingen en leermeesters. Dit maakt het project wat kostbaarder, omdat je per drie leerlingen een leermeester nodig hebt, maar het biedt ook enorme voordelen. De leerlingen krijgen training on the job en leren niet alleen technische vaardigheden zoals het plaatsen van radiatorfolie en het ontluchten van CV-installaties, maar ook sociale vaardigheden. Ze leren bijvoorbeeld hoe ze met bewoners moeten omgaan, zoals het voeren van gesprekken, het netjes achterlaten van werkplekken, en respectvol omgaan met de eigendommen van anderen. Daarnaast hebben we veel huishoudens geholpen met energiebesparende maatregelen, wat direct resulteert in lagere energierekeningen en een comfortabeler leefklimaat. 

We zijn ontzettend trots dat we zeven leerlingen van het Alfa College hebben begeleid naar hun MBO 1-diploma. Deze jongeren, die anders moeite hadden met het vinden van een stageplaats, hebben bij ons waardevolle werkervaring opgedaan en sociale vaardigheden ontwikkeld. We weten dat twee leerlingen zonder dit project het jaar niet hadden kunnen afronden. 

Wat maakt volgens jullie een sociaal-maatschappelijke aanpak zoals die van de FIXbrigade essentieel in de bestrijding van energiearmoede? 

De FIXbrigade aan het werk – foto: reyer Boxem

Eelco: Energiearmoede is niet alleen een kwestie van hoge energierekeningen, het gaat ook over slecht geïsoleerde woningen, gezondheidsrisico’s en sociaal isolement. Een puur technische benadering schiet vaak tekort omdat het de bredere context van armoede en sociale problemen niet meeneemt. Door een sociaal-maatschappelijke aanpak te hanteren, kunnen we mensen echt bereiken en helpen. Het gaat erom dat je achter de voordeur komt en ziet wat er werkelijk speelt. Dit is iets wat lokale initiatieven zoals de FIXbrigade heel goed doen, omdat ze het vertrouwen van de bewoners hebben. 

Els: Precies. Onze aanpak is gebaseerd op vertrouwen en mond-tot-mondreclame. We komen bij mensen thuis, waar we echt kunnen zien wat er aan de hand is. Veel van de mensen die we helpen, zouden anders nooit hulp vragen, vaak vanwege wantrouwen naar instituties. Door onze neutrale positie kunnen we deze mensen bereiken en ondersteunen, en hen eventueel doorverwijzen naar andere sociale voorzieningen. 

Dus de pilot in Paddepoel is een soort testcase voor andere wijken. Om hoeveel mensen gaat het totaal in Groningen? 

Eelco: In Groningen is ongeveer 9,9% van de huishoudens energiearm volgens cijfers van TNO. Dit probleem komt vooral voor in de noordelijke wijken, waaronder Paddepoel, waar het percentage hoger ligt. Maar zoals ik al zei is energiearmoede onderdeel van bredere armoedeproblemen, waarbij dezelfde wijken ook te maken hebben met andere vormen van sociale en economische achterstand. De cijfers die je op energiearmoede kan plakken, kun je vaak ook toepassen op mentale problemen of andere vormen van armoede in dezelfde wijk. 

Armoede gaat vaak gepaard met het wonen in slecht geïsoleerde woningen, wat resulteert in hogere energiekosten en gezondheidsproblemen door kou en vocht. Deze mensen zijn vaak niet in staat om hun huis energiezuinig te maken. Ook hebben ze in de regel minder toegang tot hulp en voorzieningen of weten niet waar ze terecht kunnen, wat hun situatie verergert. Bovendien speelt wantrouwen naar instituties een grote rol; veel mensen openen post van de gemeente of instanties niet eens vanwege eerdere negatieve ervaringen. Daarom moet de aanpak van energiearmoede geïntegreerd worden in een bredere strategie voor armoedebestrijding. Het is essentieel om niet alleen te focussen op technische maatregelen, maar ook op de sociale aspecten en de bredere context waarin mensen leven. Zo kunnen we de problemen integraal aanpakken en echte vooruitgang boeken in de strijd tegen armoede en energiearmoede. 

Komt wantrouwen in instituties vaak voor bij de mensen die jullie helpen? 

Eelco: Ja, dat zie je overal in Nederland. Dit komt meestal voort uit eerdere negatieve ervaringen met overheidsinstanties of organisaties zoals woningbouwverenigingen. Daarom is het zo belangrijk om samen te werken met neutrale partijen zoals de FIXbrigade, die het vertrouwen van de bewoners hebben. Dit vertrouwen is cruciaal om effectieve hulp te kunnen bieden en duurzame oplossingen te implementeren. Wantrouwen naar instituties zet ons echt op achterstand, omdat mensen vaak denken dat ze er toch niet beter van worden. 

Els: Dat zie ik ook. We komen bij mensen binnen die anders nooit hulp zouden zoeken. Door het vertrouwen dat wij hebben opgebouwd, kunnen we hen beter ondersteunen en doorverwijzen naar andere sociale voorzieningen als dat nodig is. Het is belangrijk om in een vertrouwde setting met mensen te praten en fysiek aanwezig te zijn. 

Hoe zien jullie de toekomst van energiearmoedebestrijding? 

Eelco: We moeten blijven investeren in het verbeteren van woningen en het aanpakken van armoede. Het gaat niet alleen om technische maatregelen, maar ook om het versterken van de sociale infrastructuur. We moeten zorgen dat iedereen in een goed geïsoleerde woning woont en de energierekening betaalbaar blijft. Daarnaast moeten we de inkomensongelijkheid aanpakken en zorgen voor betere scholen en voorzieningen in de wijken waar mensen in armoede leven. Het is een brede aanpak die op veel fronten tegelijk moet plaatsvinden. 

Els: Ik ben optimistisch over de impact die we kunnen maken, maar er is nog veel werk te doen. We moeten blijven samenwerken en innovatief zijn in onze aanpak om echt een verschil te maken. Het is belangrijk dat we blijven focussen op de sociale componenten en zorgen dat we mensen daadwerkelijk blijven bereiken en ondersteunen. 

Deel dit bericht

Gerelateerde artikelen