LEA – Lokale Energiearmoede Aanpak

Swipe door de in de illustratie om alle onderwerpen te ontdekken.

of houd SHIFT ingedrukt en scroll met je muiswiel

Introductie

Welkom in onze wijk!

Ontdek hoe lokale initiatieven energiearmoede aanpakken

Energiearmoede gaat verder dan hoge kosten. Slecht geïsoleerde woningen, gezondheidsproblemen en sociaal isolement maken het probleem complex. Daarom werken gemeenten, woningcorporaties, welzijnsorganisaties en energiecoöperaties samen met bewoners aan structurele oplossingen.

Op deze site vind je inspirerende voorbeelden en praktische informatie over initiatieven die energiearmoede aanpakken. Van coaching en fixing tot collectieve verduurzaming: altijd met aandacht voor bewoners, vertrouwen en blijvende impact.

Kijk rond in de wijk en laat je inspireren!

Samenwerkingen

Energiearmoede aanpakken doe je samen

Energiearmoede is een complex probleem dat geen enkele partij alleen kan oplossen. Samenwerking is essentieel om meer mensen te bereiken en structurele oplossingen mogelijk te maken.

Lokale initiatieven en sleutelfiguren in de wijk kennen de bewoners en bieden directe ondersteuning. Woningcorporaties koppelen verduurzaming aan onderhoud, terwijl gemeenten beleidsmatige en financiële middelen inzetten. Bedrijven, welzijnsorganisaties en energiecoöperaties dragen bij met expertise, materialen en praktische hulp. In Baarn en Soest wordt bijvoorbeeld samengewerkt met serviceclubs die niet alleen financiëel bijdragen, maar ook praktische hulp bieden

Door krachten te bundelen, kunnen initiatieven sneller en effectiever worden uitgerold. Bewoners profiteren niet alleen van energiebesparing, maar ook van bredere ondersteuning die hun situatie structureel verbetert.

Ontdek inspirerende voorbeelden van samenwerking in de praktijk

Stichting Energie Zeist zet zich samen met de gemeente, lokale partners en vrijwilligerstegen in tegen energiearmoede.

In Rivierenland wist energiecooperatie Energie Vitaal het vertrouwen te winnen van woningcorporatie Thius

Lichtpuntjes Fixbrigade pakt energiearmoede aan in de Haagse wijk Mariahoeve met steun van Eneco

In gemeente Gooise Meren werkt energiecoöperatie Wattnu samen met de gemeente aan structurele en duurzame oplossingen voor energiearmoede

Coaching & fixing

Begeleiding, praktische hulp en ontzorging

Energie besparen gaat niet alleen over tips geven of maatregelen plaatsen. In een goed geïsoleerd huis kun je nog steeds energie verspillen, terwijl iemand in een slecht geïsoleerde woning weinig heeft aan gedragsaanpassingen. Pas als huis en bewoner samen meedoen, blijft het effect op lange termijn merkbaar.

Daarom is een combinatie van coaching en fixing essentieel. Fixers brengen energiebesparende maatregelen aan, terwijl coaches bewoners stap voor stap begeleiden en drempels wegnemen. Mensen in energiearmoede hebben vaak al veel aan hun hoofd, en deze aanpak helpt hen structureel vooruit.

Belangrijk is dat het niet bij één bezoek blijft. Meerdere contactmomenten zorgen voor blijvende impact en maken het mogelijk om bredere problemen te signaleren, zoals financiële zorgen of gezondheidsklachten. Zo ontstaat een duurzame aanpak die echt verschil maakt.

Benieuwd hoe anderen dit doen?

Energiecoaches spelen een cruciale rol in de aanpak van energiearmoede. Marianne Commies deelt haar ervaringen in Arnhem

Webinar Witgoed-regelingen: Van juridische kaders tot lokale impact Kijk hoe in Zwolle en Arnhem de witgoedregeling wordt ingezet als instrument tegen energiearmoed

Webinar: Ontzorgen van kwetsbare woningeigenaren bij verduurzaming van woningen . Hoe wordt dit in Apeldoorn aangepakt?

Samenwerking en structurele aandacht: De sleutel tot het bestrijden van energiearmoede in Haarlemmermeer

Leerwerktrajecten

Van energiearmoede naar kansen: hoe leerwerktrajecten verschil maken

Een sociaal-maatschappelijke aanpak van energiearmoede biedt niet alleen hulp aan huishoudens met hoge energiekosten, maar ook kansen voor mensen die moeite hebben om een plek op de arbeidsmarkt te vinden. Leerwerktrajecten verbinden deze uitdagingen door deelnemers op te leiden tot fixer of energiehulp. Zo krijgen meer huishoudens de hulp die ze nodig hebben, terwijl tegelijkertijd werkgelegenheid wordt gecreëerd.

Deze aanpak biedt bovendien een oplossing voor een breder maatschappelijk probleem: het tekort aan technische vakmensen. Terwijl huishoudens worstelen met hoge energiekosten, blijft de vraag naar mensen die energiebesparende maatregelen kunnen uitvoeren groeien. Deelnemers werken vaak samen met ervaren vakmensen en leren vaardigheden die hen helpen om door te stromen naar betaald werk of een opleiding. Daarnaast biedt een leerwerktraject ruimte voor persoonlijke groei en sociale verbinding. Zeker wanneer deelnemers uit de wijken zelf worden geworven, draagt dit bij aan wederzijds vertrouwen en betrokkenheid in de buurt.

Hoe werkt dit in de praktijk?

015 Duurzaam leidt bewoners op tot energiehulpen, zodat zij hun wijkgenoten kunnen helpen met verduurzaming én zelf betaald werk krijgen

Energiebesparing met impact – Buurtbewoners helpen elkaar én ontwikkelen hun vaardigheden. Ontdek in deze video het BuurtKlusBedrijf Arnhem!

Van kok naar energiecoach – Bianca vond via Rivierenland Werkt een nieuwe uitdaging bij EnergieVitaal in Tiel. Bekijk haar verhaal in deze video!

In Groningen vinden de wethouder en de FIXbrigade elkaar in een sociaal-maatschappelijke overtuiging.

Energiefixers bouwen aan een rechtvaardige energietransitie met duurzame woningen en werkgelegenheid. Ontdek hoe leerwerktrajecten het verschil maken voor bewoners en werkzoekenden!

Doelgroepbenadering

Hoe bereik je mensen die vaak niet om hulp vragen maar het wel nodig hebben?

Energiearmoede treft een grote groep mensen, maar juist degenen die de hulp het hardst nodig hebben, zijn vaak het moeilijkst te bereiken. Schaamte, wantrouwen tegenover de overheid, taalbarrières of andere problemen in het dagelijks leven kunnen ervoor zorgen dat mensen geen steun zoeken of lastig hulp accepteren.

De cijfers laten zien dat er nog steeds te veel mensen zijn die moeite hebben met het betalen van hun energierekening. Hoe zorg je ervoor dat ze de juiste hulp krijgen? Bekijk hieronder inspirerende voorbeelden van initiatieven die op verschillende manieren de doelgroep wél weten te bereiken.

Laat je inspireren!

Energiebesparing zonder taalbarrières – In Arnhem ondersteunen energiecoaches nieuwkomers en anderstaligen via vertrouwde netwerken zoals Vluchtelingenwerk en moskeeën, in hun eigen taal.

Van buurtbakkies tot sleutelpersonen: Door samen te werken met lokale partners en in te zetten op een wijkgerichte en zichtbare aanpak, bereikt Hilversum bewoners in energiearmoede.

Het Centrum Duurzaam Winterswijk biedt inwoners via één loket laagdrempelige en persoonlijke ondersteuning bij energiebesparing, subsidies en verduurzaming.

De Eindhovense Klusbus rijdt de wijk in om bewoners met energiearmoede laagdrempelig te helpen met gratis energiebesparende maatregelen en advies.

Juridisch & financieel

Juridische en financiële kaders: de randvoorwaarden voor een sterke aanpak

Een effectieve aanpak van energiearmoede vraagt niet alleen om praktische oplossingen, maar ook om een stevige juridische en financiële basis. Of het nu gaat om financiering, verzekeringen, arbeidscontracten of aansprakelijkheid; goede afspraken zorgen ervoor dat initiatieven duurzaam en professioneel kunnen opereren.

Lokale projecten werken vaak met diverse samenwerkingspartners en deelnemers, zoals vrijwilligers, zzp’ers en leerwerktrajecten. Dit brengt verantwoordelijkheden met zich mee op het gebied van contracten, risico’s en regelgeving. Ook financiering vraagt om zorgvuldige keuzes: wordt er gewerkt met subsidies, aanbestedingen of alternatieve manieren?

Daarnaast is er de vraag hoe aanpakken zichzelf financieel kunnen versterken en hoe risico’s zoals aansprakelijkheid en verzuim het best kunnen worden afgedekt. Een goed geregelde juridische en financiële structuur biedt niet alleen zekerheid, maar voorkomt ook dat initiatieven vertragen of vastlopen door onvoorziene obstakels.

In de toolkit staat uitgebreide informatie over deze en andere juridische en financiële vraagstukken. Hieronder kun je alvast meer lezen en je laten inspireren door praktijkvoorbeelden.

Hoe doen anderen het?

Dankzij een DAEB-regeling kan Energiek Leiden bewoners structureel helpen met energiecoaching en fixing, zonder complexe aanbestedingen.

De Handreiking 'Inschakelen Klusdiensten' van RVO helpt gemeenten bij het inschakelen van klusdiensten en het verkennen van alternatieven voor aanbesteding.

Webinar: De bestedingstermijn van SPUK-gelden is verlengd tot 2027. Hoe kunnen gemeenten deze middelen strategisch inzetten tegen energiearmoede?

Samenwerking en slimme financiering maken lokale energiearmoede-aanpakken effectiever en toegankelijker.

Een lokale aanpak tegen energiearmoede brengt ook verantwoordelijk-heden met zich mee. Verzekeringen helpen risico’s beheersen en continuïteit waarborgen.

Serviceclubs in Baarn en Soest dragen bij aan de aanpak van energiearmoede door zowel financiële steun als praktische hulp te bieden.

Waar wordt energiearmoede op de LEA-manier aangepakt?

Actief

In gesprek

Door heel Nederland werken lokale initiatieven, gemeenten en sociale organisaties aan een structurele aanpak van energiearmoede. LEA bracht in kaart waar deze sociaal-maatschappelijke aanpak wordt toegepast en hielp bestaande initiatieven versterken of nieuwe op te zetten.

Op deze kaart vind je een overzicht van initiatieven die op deze manier energiearmoede bestrijden. Hoewel LEA als programma is afgerond, bouwen deze partijen voort op de aanpak die hiermee letterlijk op de kaart is gezet en die hopelijk anderen inspireert.

Meer weten? Neem direct contact op met de initiatieven zelf of met de oorspronkelijke partners van LEA via de contactbutton hieronder.

Contact

Over LEA

De sociaal-maatschappelijke aanpak tegen energiearmoede op de kaart

Deze site is een initiatief van LEA (Lokale Energiearmoede Aanpak).

Dit was een samenwerkingsverband van FIXbrigade Nederland, Energie Samen en Energiebank Nederland, mogelijk gemaakt door subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Het programma had een tijdelijk karakter, met als doel de sociaal-maatschappelijke aanpak tegen energiearmoede in kaart te brengen, initiatieven te versterken en gemeenten te ondersteunen bij structurele oplossingen.

Onderzoek van TNO bevestigt dat een sociaal-maatschappelijke aanpak de meest effectieve manier is om energiearmoede structureel te bestrijden. Op veel plekken in het land hebben lokale initiatieven, gemeenten en energiehulporganisaties dit ook in de praktijk bewezen.

Met de juiste ondersteuning kunnen kwetsbare huishoudens niet alleen hun energiekosten verlagen, maar ook hun wooncomfort en bestaanszekerheid verbeteren.

In de 18 maanden dat LEA actief was, zijn 170 van de 342 Nederlandse gemeenten bereikt.

Door kennis en goede voorbeelden samen te brengen, heeft LEA een stevige basis gelegd waarop partijen nu zelfstandig kunnen voortbouwen. Want er is nog veel werk aan de winkel!

Deze site bundelt die kennis en praktijkvoorbeelden, zodat gemeenten, woningcorporaties en sociale organisaties direct aan de slag kunnen.

Gemeente

Sleutelspelers in de aanpak van energiearmoede

Lokaal gewortelde sociaal-maatschappelijke initiatieven zijn het meest effectief in de strijd tegen energiearmoede. Gemeenten spelen hierin een sleutelrol, niet alleen als beleidsmaker of financier, maar ook als verbinder tussen initiatieven, woningcorporaties en bedrijven.

In Groningen is energiearmoede onderdeel van een bredere sociale aanpak. De gemeente werkt samen met de FIXbrigade, waar een leerwerktraject onderdeel is van de aanpak, waardoor woningen worden verbeterd én werkgelegenheid ontstaat.

Winterswijk laat zien hoe een centraal loket inwoners helpt met verduurzaming en subsidies, terwijl het ook sociale problemen signaleert en doorverwijst naar extra hulp.

In Gooise Meren werkt de gemeente samen met energiecoöperatie WattNu, die bewoners via energiebuddy’s en klussers actief ondersteunt en moeilijk bereikbare doelgroepen helpt.

Leiden kiest voor een DAEB-regeling, waardoor de aanpak juridisch en financieel stevig is verankerd en structureel kan doorgroeien.

Op deze site hebben we inspirerende voorbeelden en praktische informatie verzameld over hoe gemeenten energiearmoede structureel kunnen aanpakken. Je kunt je weg vinden aan de hand van het menu, of rondkijken in de wijk

Buurthuis

Vertrouwde plekken in de wijk als schakel in de aanpak van energiearmoede

Buurthuizen, wijkcentra en gebedshuizen zijn belangrijke ontmoetingsplekken in de gemeenschap, waar bewoners samenkomen voor activiteiten zoals koffieochtenden, taallessen en inloopspreekuren. Vertrouwde sleutelfiguren, zoals wijkregisseurs en opbouwwerkers bereiken hier mensen die anders buiten beeld blijven, maar wel hulp nodig hebben.

In veel gemeenten in Nederland worden dergelijke plekken in de buurt al dankbaar ingezet om bewoners te ondersteunen bij het verlagen van hun energierekening.

In Den Haag ontstond vanuit buurtcentrum Lichtpuntjes van Mariahoeve een FIXbrigade die niet alleen energiebesparende maatregelen uitvoert, maar ook een leerwerktraject biedt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Kwetsbare huishouden en bewoners in Arnhem worden bereikt via wijkcentra en gebedshuizen, waar energiecoaches in de eigen taal advies en ondersteuning bieden en helpen om bewoners structureel bij te staan in energiebesparing en verduurzaming

In Hilversum zijn wijkcentra dé plek waar energiecoaches aanwezig zijn, bewoners via inloopspreekuren hulp krijgen bij subsidies en sleutelfiguren helpen om moeilijk bereikbare groepen te ondersteunen. Daarnaast worden hier isolerende gordijnen gemaakt van reststoffen, een project dat niet alleen bijdraagt aan energiebesparing, maar ook aan sociale verbinding.

Ontdek meer inspirerende initiatieven en praktische inzichten voor een structurele aanpak van energiearmoede. Verken de vijf hoofdonderwerpen via het menu of neem een kijkje in de wijk.

Woningcorporatie

Woningcorporaties als partner in energiearmoedebestrijding

Samenwerken met woningcorporaties is bewezen effectief in de strijd tegen energiearmoede.

Woningcorporaties beheren veel sociale huurwoningen, waar energiearmoede vaak voorkomt. Ze zien problemen zoals slechte isolatie en hoge energiekosten.

Energiehulporganisaties en sociale initiatieven signaleren welke huurders moeite hebben om zelf maatregelen te nemen. Door samen te werken kunnen niet alleen woningen worden verduurzaamd, maar worden huurders ook ondersteund bij energiebesparing en kostenverlaging.

In veel plaatsen in Nederland vinden al dergelijke samenwerkingen plaats.

In Tiel werken woningcorporatie Thius en EnergieVitaal bijvoorbeeld samen aan energiezuinig verwarmen. Door waterzijdig inregelen wordt warmte beter verdeeld over de radiatoren, wat zorgt voor een lagere energierekening zonder ingrijpende renovaties.

In Haarlemmermeer trekken energiecoaches en fixteams van Energiebank Haarlemmermeer geregeld samen met corporatiemedewerkers de wijk in. Ze brengen energiebesparende maatregelen aan, zoals tochtstrips en radiatorfolie, en signaleren tegelijkertijd bredere problemen zoals slechte isolatie of vocht.

Gemeente Gooise Meren en Energiecoöperatie Wattnu werken samen met woningcorporaties om huurders met hoge energiekosten te ondersteunen. Energiebuddy’s helpen bewoners met energiebesparende maatregelen, en er loopt een gezamenlijk haalbaarheidsonderzoek loopt collectieve zonne-installaties op sociale huurcomplexen voor structurele verlaging van woonlasten.

Op deze site hebben we meer inspirerende voorbeelden en praktische informatie verzameld. Je kunt je weg vinden aan de hand van het menu of rondkijken in de wijk.

Energiecoöperatie

Van techniek naar sociaal: de rol van energiecoöperaties

De warmtetransitie in Nederland draait niet alleen om techniek, maar vooral om mensen. Energiecoöperaties zetten zich in voor een inclusieve energietransitie, waarin niemand achterblijft.

Naast het opwekken en delen van duurzame energie helpen veel van hen kwetsbare huishoudens met energiebesparende maatregelen, begeleiding en financiële ondersteuning. Door hun nauwe banden met bewoners, gemeenten en maatschappelijke organisaties kunnen ze kwetsbare huishoudens helpen met energiebesparende maatregelen, financiële ondersteuning en begeleiding bij verduurzaming.

In Apeldoorn werkt energiecoöperatie deA samen met de gemeente om huiseigenaren volledig te ontzorgen bij verduurzaming. Energiecoaching en een netwerk van lokale bedrijven zorgen ervoor dat bewoners zonder bureaucratische drempels worden geholpen.

Energiek Leiden breidde de focus van de technische energietransitie uit naar energiearmoedebestrijding en kreeg via een DAEB-regeling structurele financiering om energiecoaches en fixers in te zetten. Dankzij hun lokale netwerk en samenwerking met wijkbewoners kunnen ze snel schakelen en bewoners laagdrempelig helpen.

Meer weten over een structurele en sociaal-maatschappelijke aanpak van energiearmoede? Navigeer deze site via het menu of kijk rond in de wijk.

Welzijn

Welzijnsorganisaties als schakel tussen sociale hulp en energiebesparing

Welzijnsorganisaties vormen een vertrouwd netwerk voor kwetsbare huishoudens. Zij begeleiden mensen bij zaken als WMO-zorg, taalachterstand, schuldhulpverlening, sociaal isolement en verslaving, vaak met inzet van vrijwilligers.

Dankzij hun lokale aanwezigheid en nauwe betrokkenheid bereiken ze bewoners die drempels ervaren bij instanties en signaleren zij energiearmoede als onderdeel van bredere sociale problemen. Ze zijn hierdoor een belangrijke partner in het structureel aanpakken van energiearmoede binnen het bredere sociale domein.

In Gemeente Gooise Meren bijvoorbeeld, werkt welzijnsorganisatie Versa Welzijn samen met energiecoöperatie Wattnu. Hierdoor krijgen moeilijk bereikbare bewoners hulp van energiebuddy’s en klussers bij energiebesparende maatregelen en advies.

In Winterswijk vervult het Centrum Duurzaam Winterswijk een sleutelrol in de samenwerking tussen de gemeente, welzijnsorganisaties en andere sociale partners. Via een laagdrempelig loket krijgen bewoners niet alleen hulp bij energiebesparing, maar ook ondersteuning bij bredere sociale vraagstukken zoals armoedebestrijding en bestaanszekerheid.

Meer weten?
Op deze site vind je inspirerende voorbeelden en praktische informatie, ook over de rol van welzijnsorganisaties in de aanpak van energiearmoede.

Je kunt je weg vinden aan de hand van het menu, of ga terug naar de wijk om daar rustig rond te kijken.

toolkit

Praktische hulpmiddelen om een effectieve aanpak te starten

Na het lezen van de inspirerende voorbeelden op deze site wil je misschien zelf aan de slag. Maar waar begin je? Een succesvolle aanpak van energiearmoede vraagt om meer dan alleen praktische inzet.

In de toolkit vind je geen vast stappenplan, maar wel waardevolle informatie om initiatieven te starten en verder te brengen. Je vindt er informatie over de kern van een effectieve energiearmoede-aanpak, hoe je lokale samenwerkingen opzet en bewoners bereikt en betrekt. Daarnaast wordt aandacht besteed aan financiering, kosten en opbrengsten, het belang van een leerwerktraject, verzekeringen en het meten van impact.

Neem een kijkje en pak eruit wat jij nodig hebt om verder te bouwen aan een structurele oplossing voor energiearmoede in jouw wijk!